Verwarming van het Hennephuis
Het Hennephuis is de eerste jaren verwarmd met IR-panelen (infrarood). Dat deed ik om dat het huis slechts zeer weinig energie nodig heeft en vrijwel alles wat lijkt op een installatie als snel te duur is. IR kan op elk gewoon stopcontact en vereist geen installatie, behalve het aan de muur of plafond hangen van de panelen.
De woning
De woning is een vrijstaande woning van 710 m3 met een ingebouwde mantelzorgwoning die leeg staat. Daar hangt uitsluitend een IR-paneel van 300 Watt in de badkamer die meetelde voor het totale energieverbruik. (Het was daar in de winter zo'n 16º.)
Luchtdicht?
De luchtdichtheid was nog lang niet in orde toen dit verhaal speelde, maar de isolatie wel: 40 cm wanden van kalkhennep, 40 cm dak van vlas en driedubbel glas in isolerende kozijnen. (Voor de techneuten: respectievelijk RC 5-6, RC 9 en U 0,6.)
De IR-panelen
We hebben twee 700 Watt panelen en één 300 Watt paneel gebruikt. 1700 Watt dus in totaal. De kleine hing aan het plafond in de badkamer, één grote hing aan het plafond in de keuken, en de laatste was mobiel. Dit was onze enige verwarming. Geen gas.
Hoe comfortabel was het?
In de winter was het meestal zo'n 19º in huis, soms 18º en soms, met harde wind, 17º (niet luchtdicht!). De temperatuur was ondanks de vide gelijkmatig in het hele huis, alleen de slaapkamers iets minder warm.
Niet zo...
We vonden dit niet erg comfortabel. 's Morgens opstaan en in de keuken 18º is niet lekker. Met 19º is het prima, maar niet voor stilzitten in de woonkamer of in de werkkamer. Dan moet je er echt een paneel bij zetten. Dat is dan meteen lekker, maar toch een probleem want er was maar één mobiel paneel. In de keuken was het niet echt lekker met een paneel boven je hoofd waardoor je benen koud blijven.
Koude enkels
En toen was er ook nog een hele aparte gewaarwording. Als ik het mobiele paneel links van de stoel zette die rechts naast het raam staat kreeg ik heel langzaam koude enkels. Er trad convectie op: circulatie van warme lucht links van me, over mijn hoofd heen, afkoelend bij het raam en langs mijn enkels weer terug. Toegegeven, een nauwelijks waarneembaar beetje, maar ik ben inmiddels zo door en door gevoelig geworden voor elk stroompje of stralinkje dat ik het echt voelde.
Wat nu?
Moet er dan niet een paneeltje bij zou je denken? Heb je er niet nét een te kort?
Dat zou best een goede oplossing kunnen zijn, maar eerst even naar de energierekening kijken.
De rekening
In het eerste jaar hadden we een totaal energieverbruik van 12 MWh. Ja, inderdaad, 12.000 kWh. Dat valt uiteen in verschillende delen. Algemeen, warmwater, auto: 4.000 kWh. Verwarming 8.000 kWh. Dat levert dan een kostenplaatje op van zo rond de €200 per maand, waarvan circa €130 voor verwarming.
Waar ben je tevreden mee?
Daar zouden de meeste eigenaren van vrijstaande woningen het voor doen denk ik. Neem daarbij dat de installatiekosten zeer laag zijn geweest (nog geen 1000 euro) en dat IR-panelen zeer lang mee gaan (ik denk rustig 30 jaar, 't is maar een weerstand), en je verwarmt voor bijna niets, toch?
De COP-politie
Maar ik vind het veel. Daarbij komt ook dat de COP-politie langskwam. Die zegt dat het zonde is om elektrische energie één-op-één (COP 1) om te zetten in warmte, want je kunt met dezelfde hoeveelheid elektriciteit viermaal zoveel warmte produceren: met een warmtepomp. Dat heet COP 4.
Weer die installatiekosten
Helaas komt er dan toch weer een installatie om de hoek kijken: een warmtepomp. Een die veel kostbaarder is en die minder lang mee gaat. €10.000 is niets, en daar kan ik ook 8 jaar lang energie voor kopen. Na 10 jaar is ie stuk en begint het weer opnieuw. Zei de pessimist.
Kan het ook anders?
Airconditioning
Gelukkig is een ander woord voor warmtepomp gewoon: airconditioning. Die kunnen bijna allemaal zowel verwarmen als koelen én die zijn goedkoop. Dus ik kocht een airco voor €2.400 en installeerde die zelf. Met twee binnenunits, één voor onze woning, en één voor de mantelzorgwoning.
Het resultaat?
Dat werkte! Na een jaar was ons verbruik gehalveerd: nog 6.000 kWh in totaal, waarvan 2.000 kWh voor verwarming. En laat dat nu precies overeenkomen met een COP van 4! En de mantelzorgwoning is nu ook beter verwarmd!
(Voor de terugverdien-politie: in twee winters terugverdiend, reken maar na.)
Is het nu comfortabeler?
En het comfort? Helaas is dat er niet beter van geworden. Of toch wel? Het grote nadeel is dat de temperatuur erg ongelijk verdeeld is in huis. In de keuken is het nog steeds rond de 19º, maar bij de airco-unit is het 25º. Dat is niet fijn, en dus wil ik hem niet harder zetten omdat het verschil nog groter wordt.
... en nu, mét een IR-paneel!
Toch is het comfortabeler geworden, want we hebben het IR-paneel van het plafond gehaald en op de grond tegen de muur gezet. Bij een achtergrondtemperatuur van 19º is het heerlijk om dat ding aan te zetten. Instant lekkere warmte, ook op je benen.
Conclusie
Dus: IR-panelen werken wel, maar als hoofdverwarming voor een vrijstaande woning is het geen goed idee. Het kost te veel. Je moet een vorm van achtergrondverwarming hebben en dan gericht IR toepassen. Dan voelt het heerlijk.
En de kosten? De IR-verwarming in combinatie met de airco (warmtepomp) zat al in de totale kosten van €100 per maand die ik noemde.
Toch gaat het nogmaals op de schop, want de ongelijke temperatuurverdeling van de airco zint me niet. Wordt vervolgd.
Uitbrander
Er zijn meer mensen die proberen een woning zonder verwarming te maken. Ze bedoelen dan meestal: zonder verwarmingsinstallatie. Ik ook. Ze staan/stonden ook op duurzame huizen route. Maar, hoe weinig warmte je ook nodig hebt, het moet ergens vandaan komen. Van de zon, met glazen puien, of van een kachel, of van 10 huisgenoten, TV's van 1,5m, je buren, een stadsverwarmingsbuis onder je huis door, wat dan ook. En als dat er allemaal niet is, dan moet je het opwekken. En dat is en blijft het zelfde dilemma:
óf: lage installatiekosten, hoge energierekening
óf: hoge installatiekosten, lage energierekening